Her ne kadar Yüzyıl Serisi (Yüzyıl Serisi’nin ne olduğunu merak ediyorsanız F-100 ile alaklı yazıya bakabilirsiniz) uçaklar altı farklı modelle listeleniyor olsa da memleketimiz özelinde konuşulduğunda havacılığa az buz merakı olan kişilerin akıllarında bazı ikonik modeller gelecektir. Bunlar genel olarak filolarımızda hizmet etmiş savaşlarımızda efsaneleşmiş uçaklar olması hasebiyle askeri havacılık mazimizde yer etmiş olan uçaklardır. Ancak envanterlere dahil olsalar bile akıllarda F-100 ve F-104 kadar kalmamış olan F-102 gibi bir örnekle de karşılaşabiliyoruz. Tüm bunların dışında gövdesinde Hava Kuvvetleri’nin sembolü ile yurdun semalarında hiç arz-ı endam etmemiş pek çoğumuzun haberdar olmadığı Yüzyıl Serisi’nden uçaklar da var. Öyle sanıyorum ki F-101 bunlardan en ilginç olanı. F-101 bilinirliğinin az oluşunun yanında ihtiva ettiği teknik özellikler bakımından şaşırtıcı bir çeşitlilik içeriyor. Gövde içi silah istasyonundan tutun da havadan havaya nükleer roket atabilme özelliğine gelene kadar Soğuk Savaş’ın doğurduğu teknolojik hareketliliğin etkisini iliklerinize kadar hissettirebilecek bir uçak söz konusu. Girizgahı bir kenara bırakıp F-101’in öne çıkan sizin de ilginizi çekecek birtakım özelliklerine geçelim.
F-101’in Öncülü XF-88
İkinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru ortaya çıkan ilk jet tasarımlarının özelliklerini taşıyan XF-88 prototipi iki adet J34 turbojet motorunun dışında burnunda bulunan bir adet turboprop motorla dikkatleri üzerine çekiyor. Jet motorlarının gelişiminin başlangıç aşamalarına denk gelen bu dönemde yeterli itki elde edilemiyor oluşu mühendislerin böyle bir çözüm yoluna yönelmesine sebep oluyor. Prototipin diğer öne çıkan özellikleri ise geriye doğru kaydırılmış kanatları, V şeklindeki kuyruğu ve yüksek hızı. Bunların yanında pilotlara daha iyi bir görüş açısı sağlamak adına kokpitin konumunun kanatların önüne doğru belirlenmesi de sayılabilir. Tüm bunlar bu gün bize olağan gelse de döneminde bu tür tasarımsal kararların ilk kez alındığını unutmamakta fayda var. Belki de Yüzyıl Serisi’nin bu kadar dilden düşürmememizin sebebi bu. Uçaklarla alakalı birtakım çok temel konuların anlaşılması adına keşiflerde bulunulmuş bu dönemde. Ve bu çalışmaları incelemek de bizlere bu çok temel konuları anlamamız açısından yol gösteriyor.
Görev Tanımı
İlk tasarımı şekillenmeye başladığı zamanlarda düşman hattının derinliğine hücum eden bombardıman uçaklarına –özellikle B-47- refakat etme ve avcı olma bu uçağın görev tanımıydı. Ancak F-100’de de görebileceğimiz üzere bu uçağa da çeşitli görevler biçilmiş. Hatta F-100’de göremeyeceğimiz keşif gözlem görevlerinin de icra edilebilmesi için bazı modifikasyonlara gidilmiş. Birbirinden farklı görev tanımlarının oluşmasında aslında Amerikan Hava Kuvvetleri’nin Soğuk Savaş Dönemi’ndeki kurumsal yapısının da etkisi var. O dönemki kurumsal yapıyı temelde ikiye ayrılıyor gibi düşünebiliriz. Bunlar Strategic Air Command (SAC) ve Tactical Air Command (TAC)’dır. Bu iki komutanlık hava kuvvetlerinin değişik konulardaki sorunlarına özelleşmiş çözümler geliştirme amaçlı kurulmuştu. F-101 başlangıçta SAC’in talepleri doğrultusunda uzun menzilli bir bombardıman uçağı refakatçisi iken sonrasında TAC için avcı-bombardıman ve keşif-gözlem uçağı varyasyonları üretilmiştir. Versiyonlar özelinde listelenecek olursa:
· F-101A: Avcı-Bombardıman
· F-101B: Uzun menzilli önleme, iki pilotlu, her hava koşulunda uçar
· RF-101A: Keşif-Gözlem
· RF-101B: Tek Pilotlu Keşif-Gözlem
· F-101C: F-101A’nın alçak irtifa uçuş için geliştirilmiş versiyonu.
şeklinde sıralanabilir.
Atış Kontrol, Radar ve Gözlem Sistemleri
Hughes MG-13 Atış Kontrol Sistemi
Bu atış kontrol sisteminin yönettiği mekanizmalara değinecek olursak buna radarından başlamanın isabetli olacağı kanatindeyim. Radarın öne çıkan özelliği arkada oturan pilot tarafıdan joystick ile kontrol ediliyor. Arkadaki pilot radar antenini hedefe doğru yönlendirir, radar hedefe kilitlendiği aşamdan sonra takip otomatik olarak devam eder.
MG-13’ün SAGE(Semi Automatic Ground Environment) ile bağlantı kurabiliyor olması bir diğer önemli özellik. SAGE pek çok geniş kapsama alanına sahip radarın verilerinin tek bir merkezde toplandığı bir radar ağı yapısı. MG-13 vasıtasıyla F-101’in radar ağı ile bağlantı kurabilmesi ise kendi radarlarının görebildiğinin fazlasını pilota gösteriyor. Böylelikle pek çok hedefin uzak mesafelerden tespit ve imhasını sağlıyor. Bunun bir diğer faydası ise MB-5 otopilot sistemine yerdeki operatörlerin uçağa hedefe yönelmesi için komutlar verebiliyor olması.
F-101’in av-bombardıman modellerinde ek olarak bir de MA-7 atış kontrol sistemi de bulunuyor. Bu bilgisayar AN/APG-37 Radar Ranging System ve Driftmeter cihazından gelen verileri K-19B Nişan Alma Sistemine işliyor. AN/APG-37 mesafe verisi alınmasını sağlayan bir radar. Driftmeter rüzgarın uçağın seyrine ve uçaktan atılacak bombaya etkisini ölçen bir cihaz. K-19B bu verilerin sonucu olarak atılcak bombanın ya da makinalı top mermisinin muhtemel düşüş noktasının aktarıldığı bir ekran. Pilot bu ekran vasıtasıyla isabetli atışlar yapabiliyor. MA-7 aynı zamanda Driftmeter’dan alınan verilerle rüzgarın uçağın seyrüseferine etkisini azaltacak ince manevraları yapması için uçağı yönlendiriyor.
ALQ-71 ECM Podu
Özellikle nispeten silahsız olarak görevlerini icra eden gözlem keşif modellereinde kullanılan bir elektromanyetik harp podu. Yüksek güçlü radyo sinyali yayarak düşman radarlarını baskılayabilir aynı zamanda hava savunma sistemlerinin radarlarını tespit edebilir.
TACAN
TACAN (Tactical Air Navigation System), günümüzün ILS (Instrument Landing System)’inin ilk öreneklerinden biri. ILS uçakların pistlere inerken pisti tam olarak hizalayabilme adına yapılan hassas manevralarda pilota yardımcı olan bir sistem. TACAN da bu işlevi yerine getiren bir çalışma prensibine sahip. Bu sistem F-101’in ilk modellereinde yoktu. Entegre edilebilmesi için 4 adet 20 mm M39 topundan biri kaldırıldı ve gövdede alan açıldı.
Keşif Gözlem Sistemleri
Keşif gözlem versiyonlarında altı adet kamera ile birlikte bunlarla ortak çalışan sensör ve radarların yerleştirilebilmesi maksadıyla gövdede yer açmak için ateş etme maksatlı kullanılan radarlar ve toplar gövdeden tamamen kaldırılarak uçak silahsızlaştırıldı.
KS-87 B Kamerası: Bu kameradan biri uçağın önüne diğer ikisi de sağ ve soluna bakacak şekilde toplamda üç adet kullanıldı. Saniyede altı resim çekebilen bu analog kameralar gece gündüz çalışabiliyordu. Kameralar F-101’in haricinde RF-4C, F-14 ve C-26 uçaklarında da kullanıldı.
AXQ-2 TV Kamerası: Uçağın üzerinde iki adet kullanıldı. Kameradan alınan veriler kokpitteki bir ekrana aktarılarak pilotun gözlem yapmasına imkan sağlıyordu.
KA-56 Panaromik Kamera: F-101’in burnuna bir adet yerleştirildi. Bu panaromik kamera AN/APG-120 SLAR (Side Looking Airborne Radar) ve AN/AAS-18 IRDS (Infrared Detecting Set) sistemlerinden alınan veriler ile çok nitelikli hale geliyor. SLAR hareket eden askeri araç gibi nesneleri algılayarak kameranın sürekli olarak hedefi takip ve tespit etmesini sağlıyor. IRDS ise ısı yayan motorlar veya ateşlenen silahların kızılötesi izini tespit ederek yine benzer şekilde kamerayı yönlendiriyor.
Mühimmatlar
Gövde içi silah istasyonlarında 4 adet AIM-4 Falcon ya da 2 adet AIR-2 Genie havadan havaya füzesini taşıyabiliyor. Bunların dışında Mk-28, Mk-7, Mk-43 ve Mk-57 gibi bombaları taşıyabiliyor. Ancak tüm bu mühimmatların arasında nükleer savaş başlığına sahip olması gerekçesiyle eşsiz olan AIR-2 Genie öne çıkıyor.
Nükleer savaş başlığının tercih edilmesinin sebebi, birkaç tane bombardıman uçağının aynı anda imha edilebilmesini sağlamak. Roket ateşleniyor ve bombardıman uçaklarının ortasında patlıyor. Ancak bu yöntemin çok da akıl karı bir iş olmadığı yapılan testlerin ardından anlaşılmış olacak ki nükleer başlıklı havadan havaya mühimmat mevzusunun devamı gelmiyor ve AIR-2 savaş teknolojileri tarihinde kendine has yerini alıyor.
KAYNAKÇA
Standart Aircraft Charasteristics F-101A Voodoo, October, 14, 1955
Standart Aircraft Charasteristics F-101A Voodoo, November, 1962
Standart Aircraft Charasteristics F-101B Voodoo, September, 26, 1958
Charasteristics Summary RF-101A Voodoo, September, 1, 1960
Standart Aircraft Charasteristics RF-101C Voodoo, September, 2, 1956
Comments