HAYALET BOMBARDIMAN UÇAĞI
Bu yazımızda sizlere, ABD şirketi Northrop Grumman firması tarafından üretilen B-2 Spirit Hayalet Bombardıman Uçağı’nı anlatacağız. B-2 Spirit Bombardıman Uçağı, konvansiyonel ve nükleer bomba taşıma kapasitesine sahip çok işlevli bir bombardıman uçağıdır. B-2 Spirit’i özel kılan en önemli özelliği, bombardıman uçağı olmasına rağmen, boyutlarına ve ağırlığına göre yüksek uçuş performansına sahip olması ve radara yakalanmamasıdır. Diğer adı ‘hayalet uçak’ olan B-2 Spirit, bu zamana kadar üretilen en pahalı uçaktır ve maliyetinin önemli bir kısmını radar teknolojileri tutmaktadır.
Resim 1: B-2 Spirit
Üretimi
B-2 Spirit Bombardıman Uçağı’nın üretimi 1970’li yıllara dayanmaktadır. 1974 yılında DARPA (Türkçesi: Savunma İleri Araştırma Projeleri Ajansı), Amerikan uçak üreticisi şirketlerden radarlarda görünmeyen en büyük uçaklar konusunda bilgi ve çalışma istedi. Bu çalışmaların amacı, Soğuk Savaş esnasında Sovyetler Birliği’ne karşı kullanmak ve ABD’nin hava sahasındaki üstünlüğünü bütün dünyaya kanıtlamaktı. Bu amaç doğrultusunda geliştirilen ilk hayalet uçak, Lockheed Martin şirketi tarafından geliştirilen F-117 Nighthawk uçağıydı. F-117 Nighthawk uçağı, radara yakalanmama konusunda istenenleri karşılıyordu fakat bu uçak sadece 2 bomba taşıma kapasitesine sahip olduğu için yeni bir uçak tasarımı üzerinde çalışma kararı alındı.
Resim 2: F-117 Nighthawk
1976’da uzun menzilli bombardıman uçaklarının önemi artmaya başladı ve dönemin ABD başkanı Carter tarafından 1979 yılında ATB (Türkçesi: İleri Teknoloji Bombardıman) programı başlatıldı. Bu programın yürütülmesi için Northrop Grumman şirketi ile anlaşmaya varıldı. Bu anlaşma doğrultusunda, 135 adet radarda görünmeyen bombardıman uçağı üretilmesi hedeflenmişti. Ancak hem yüksek maliyeti hem de Sovyetler Birliği’nin çöküş döneminde olduğu için bu sayı 135’ten 75’e düşürüldü. 1992’de dönemin ABD başkanı George H.W. Bush bu sayının 20’ye indirileceğini açıkladı. Bir adet B-2 Spirit Bombardıman Uçağı’nın maliyeti 2.1 milyar dolardır.
Tasarımı
§ Genel Bakış:
B-2 Spirit Bombardıman Uçağı, uçan kanatlı bir uçaktır. Uçan kanatlı uçaklarda gövde ve kuyruk bulunmaz. Bu durum radar tarafından tespit edilmesini zorlaştırır. Düşük gözlemlenebilirlik, yüksek aerodinamik verimliliği ve yüksek taşıma kapasitesi ile diğer bombardıman uçaklarına göre oldukça avantajlı durumdadır. Yüksek irtifada bile görülebilme olasılığı çok düşüktür. Yakıt ikmali 6 saatte bir yapılabilmektedir. Her yakıt ikmalinde 45000 kg yakıt alabilmektedir.
§ Motor:
Motor olarak, General Electric şirketi tarafından üretilen 4 adet F-118-GE-100 turbofan motoru kullanılıyor. Motorlar kanat içerisine gömülü bir şekilde durur böylece gökyüzünde buhar izinin görünürlüğü en aza indirilir ve motorun ürettiği ses ve titreşim miktarı azaltılır.
§ Kanat Tasarımı:
Kanat tasarımında dikkat edilen en önemli husus, radar sinyallerinin yansıtılması ve kanatlar tarafından emilmesidir. Bunun için ‘Stealth Teknolojisi’ kullanılır. Stealth teknolojisinde, kanatların dış tasarımı için ram boyası kullanılır. Bu boya, ışığın uçak üzerinde yansıması sonucu, gökyüzünde tespit edilmesi zorlaşır, gökyüzünde çıplak gözle görünmez olur ve en önemlisi radar sinyallerini emer. Bu teknolojide, kanat tasarımı belli açılarda olur. Böylece radar sinyalleri başka bir yöne yansıtılmış olur.
Resim 3: B-2 Spirit Kanat Açıları
Fiziksel Özellikleri
· Mürettebat: 2 kişi
· Kanat Açıklığı: 52,4 m
· Uzunluk: 21 m
· Yükseklik: 5,18 m
· Boş Ağırlık: 71700 kg
· Yüklü Ağırlık: 152200 kg
· Maksimum Uçuş Ağırlığı: 170600 kg
Teknik Özellikleri ve Uçuş Performansı
§ Maksimum Hız: 1020 km/saat
§ Seyir Hızı: 900 km/saat
§ Menzil: 11000 km
§ Çıkabildiği Maksimum Yükseklik: 15200 m
§ Kanat Yükü: 329 kg/m2
§ İtki / Ağırlık Oranı: 0,205
§ Motor: 4 adet General Electric F-118-GE-100 turbofan motoru kullanılıyor. Her biri 77 kN itki gücü üretmektedir.
Kullanılan Silah Sistemleri
· Bombalar
§ 80 adet Mk 82
§ 16 adet Mk 84
§ 80 adet MK 36 Sualtı Bombası
§ 36 adet M-117 Napalm
§ 36 adet CBU-87
§ 36 adet CBU-89
§ 36 adet CBU-97
§ 8 adet GAM-11
§ 16 adet GAM-84
§ 16 adet JDAM
§ 16 adet Mk 83
§ 16 adet Mk 84
· Havadan Karaya Taarruz Füzeleri
§ AGM-142
§ AGM-129
§ AGM-158 JASSM
· Nükleer Silah
§ 16 adet B61
§ 16 adet B83
Operasyonel Geçmişi
B-2 Spirit Bombardıman Uçağı ilk olarak 1999’da Kosova Savaşı’nda kullanılmıştır. Bu savaşta B-2 Spirit toplam 30 saat kesintisiz uçuş gerçekleştirmişti ve Yugoslavya’ya 500 adet bomba atmıştır. Ayrıca Kosova Savaşı’nda ilk defa GPS uydu güdümlü JDAM ‘akıllı bombalar’ kullanan ilk uçak olmuştur.
2001 yılında ABD’nin Afganistan’da başlattığı Sonsuz Özgürlük Operasyonu’nda kullanıldı. Bugüne kadar yapılan en uzun uçak görevlerinden birini gerçekleştirdi. 2003’te Irak Savaşı’nda kullanılmaya başlandı. Eylül 2013’ten itibaren en uzun uçuş süresi 44,3 saat oldu. Irak Savaşı boyunca toplamda 49 sorti yaparak 680000 kg’dan fazla mühimmat kullandı.
Mart 2011’de Libya İç Savaşı sırasında Odyssey Dawn Operasyonu’nda kullanılan ilk ABD uçakları olmuştu. Bu operasyonda bir Libya havaalanına 40 adet akıllı bomba attı.
18 Ocak 2017’de iki adet B-2 Spirit Bombardıman Uçağı, Libya Sirte’de bulunan bir IŞİD eğitim kampına saldırarak 85 IŞİD militanını öldürdü. Bu saldırıda toplam 108 adet JDAM bombası kullanıldı.
KAYNAKÇA