SOM Seyir Füzesi - (Satha Atılan Orta Menzilli Mühimmat) SOM (Satıhtan Atılan Orta Menzilli Mühimmat), TÜBİTAK SAGE tarafından geliştirilen bir seyir füzesidir. A, B1, B2 ve J olmak üzere 4 farklı modeli vardır. Bu mühimmatın genel adı seyir füzesidir. Seyir füzeleri tıpkı bir uçak gibi kanatları ve motoru olan bir mühimmat çeşididir. Bu tarz mühimmatlar temelde mühimmatın hedefe ilerlerken düşman radarlarına yakalanmadan hassas atışlar ile hedefi vurması prensibine göre çalışır.
Uçaktan atıldıktan sonra mühimmat çok düşük irtifalara iner. Hedefine düşük irtifadan seyreder. Böylece düşman radarlarının yukarı doğru yönlenmiş olan tarama alanının dışında kalmayı başarabilir. Sonuç olarak hava savunma sistemlerinden korunmuş olur. Ayrıca üzerindeki kanatlar, platformdan ateşlendikten sonra açılır. Bu da mühimmata adeta bir uçak gibi hareket ederek çok hassas atışlar yapılabilmesine olanak sağlar. Mühimmatın uzun menzili, sınır ötesindeki bir hedefe saldırı yapılırken sınır ötesine gidilmeden güvenli hava sahasından müdahele yapılabilmesine olanak vermektedir.
SOM füzesinin ilk versiyonu SOM-A’dır. 250 km menzilli bu ilk varyant Türk Hava Kuvvetleri bünyesinde olan F-16 ve F-4 uçaklarında kullanılabilmektedir. 620 kg toplam ağırlığı vardır ve savaş başlığı olarak yüksek patlayıcılı basınç ya da parçacık etkili olabilir. Küresel Konumlama Sistemi (GPS, Global Positioning System) üzerinden güdümlenebilir.
SOM-A’dan farklı olarak SOM-B1 versiyonu kızılötesi güdümlemeye sahiptir. SOM-B2 ise harp başlığındaki güncelleme ile önceki versiyonlardan farklılaşmaktadır. Bu farklılık füzenin ağırlığını arttırmıştır. SOM-B2’nin ağırlığı 660 kg’dir. Harp başlığındaki değişiklik beton hedeflere nüfuz edebilmek için yapılmıştır. İki adet harp başlığı bu füzede art arda konumlandırılmıştır. Bu harp başlıkları ön delici ve ana delici olarak adlandırılır. Betonu delip nüfuz eden mühimmatlar, askeri hava üslerinde bulunan içerisinde savaş uçaklarının muhafaza edildiği hangarlara yönelik saldırılarda çok faydalıdır. Mühimmatın etkin kullanımı düşman hava kuvvetlerinde büyük yaralar açmakta kullanılabilir. Bununla birlikte sağlam beton yapılar içerisinde saklanan cephanelik gibi yapılara yönelik saldırılarda da öne çıkabilecek bir mühimmat türüdür.
Mühimmatın bir diğer modeli olan SOM-J ise diğer modellere göre çok daha değişik unsurlara sahiptir. Mühimmatın ABD’li savunma ve havacılık alanında faaliyet gösteren Lockheed Martin tarafından ROKETSAN lisansı altında üretilmesi planlanmıştır. Mühimmatın en öne çıkan tarafı F-35 uçağının gövdesinin içinde bulunan silah istasyonunda taşınabiliyor olmasıdır. Bu şekilde kullanılan mühimmatlar daha kısıtlı bir alanda taşınması sebebiyle nispeten dehe küçük bir yapıdadır. Ağırlığı 500 kg’dir.
Gövde içi silah istasyonları yeni nesil uçaklarda kullanılan bir teknolojidir. Temel amaç mühimmatların gövde dışında bulunduğu zaman uçağın radar görünürlüğünü arttırmasını engellemektir. Çünkü mühimmatlar 5. nesil uçaklar gibi radar görünürlüğü düşük bir gövde yapısına sahipdeğildir. Ayrıca kanatlarda mühimmatın taşınması için kullanılan kanat mühimmat bağlantısı sağlayan salan adı verilen mekanizma ile mühimmatın uçağın genel yapısında çıkıntılar oluşturuyor olması radarda görünürlüğün artmasındaki bir diğer etkendir. Günümüzde F-22, F-35, J-20 ve Su-57 gibi uçaklarda gövde içi silah istasyonları kullanılmaktadır.
Geçmişte de bu teknolojinin kullanımına dair örnekler vardır. Bu örnekler genel olarak bombardıman uçaklarında görülmektedir. Bombardıman uçaklarının geniş bir gövdeye sahip olması bu şekilde bir kullanımı avantajlı kılmaktadır. Günümüzde ağır bombardıman ve halı bombardımanı (hedef gözelilmeksizin bir alanın yan yana uçan bombardıman uçakları tarafından tamamen bombalanması) maksatlı kullanılan uçaklarda halen gövde içi silah istasyonu kullanılmaktadır.
SOM füzesi farklı versiyonları ve birtakım özellikleri ile Türk Hava Kuvvetlerine pek çok değişken şarttaki operasyonda fayda sağlayabilecek bir mühimmattır. Günümüz küresel savunma sanayii sektöründe pek çok benzerinin de olduğu düşünülürse SOM’un pek çok ülkenin de işine yarayabilecek bir mühimmat olduğu düşünülebilir.
KAYNAKÇA